introduktieteksten
Marianne
Korporal, alias Mahlerianne
Ricardo de Mambro Santos
De
werken die tezamen Das Lied von der Erde van Marianne Korporal
vormen, zijn niet gemaakt met de bedoeling composities van Mahler te
illustreren. Mahlers werk, van de Lieder eines fahrenden Gesellen
tot de magistrale symfonieën, is het zijne, Korporal produceert op haar
beurt complexe en persoonlijke kunstwerken met een eigen
uitdrukkingswijze. Het muzikale paradigma van Mahler wordt gekenmerkt
door kracht en levendigheid, door een delicate alomtegenwoordigheid,
terwijl de schilderkunstige creaties van Marianne Korporal voortkomen
uit een wereld doordrongen van oervormen, van archetypen en eigen
inventies, die vervolgens een eigen leven gaan leiden en hun sporen
nalaten van nieuwe en reeds beleefde ervaringen. In de wisselwerking
tussen deze twee uitdrukkingsvormen constateert men noch een
verstikkende inventieve predeterminatie, noch een riskante thematische
confrontatie. Beide volgen het spoor van de eigen specifieke grammatica
en syntaxis, en beide stellen een individuele hercodering voor. Mahler
beperkt zich zeker niet tot de referenties aan Beethoven, Wagner en
middeleeuwse Chinese po"zie, maar zij vormen herkenbare en
noodzakelijke karakteristieke elementen in zijn muziek. Op
overeenkomstige wijze refereert Marianne in de monumentale sequentie van
Das Lied von der Erde met opzet aan archetypische beelden van
onbetwijfelbaar oosterse afkomst. Zij kiest daarvoor een
bewonderenswaardig evenwichtig kleurengamma: tegenover de omvattende
warmte van het rood, het bruin en het oker staat het vluchtige en
verkoelende blauw dat op de achtergrond is aangebracht en bedoeld om
afstandelijke concreetheid van de bergen uit te beelden. De twee
manieren van formuleren hebben een
parcours van lyrische exploratie van de wereld gemeen en
onderscheiden zich door een pregnante semantische samenhang. Het is een
parcours dat wordt gekenmerkt door voortdurende overlappingen, door
opnieuw overdenken, door nieuwe strategie"n en hervattingen van
voorgaande. Het gaat er zowel bij Mahler als bij Marianne om te komen
tot een opnieuw vaststellen, tot een diepgaande gevoelsmatige en
conceptuele bewerking, die hun in staat stelt de wereld en het in de
wereld zijn te treffen. Dit fundamentele "er-zijn" komen zij
op het spoor, nog voor het definitieve tot stand komen van het woord,
in een breekbare - maar onverwoestbare - gelijktijdige aanwezigheid van
kleuren en geluiden, van betekenissen en vormen.
De
basis van de composities van Marianne Korporal wordt gevormd door een
uitgangspunt dat zich op gelijktijdige, niet synchrone wijze ontwikkelt
in een verhaal: een uitgangspunt dat ongrijpbaar lijkt, maar wel te
reconstrueren is op grond van de po"tische aanduidingen die men op het
geschilderde oppervlak veelvoudig kan aantreffen. Van de pijnlijke
vitaliteit van Das klagende Lied tot het vruchteloos wachten in
de Kindertotenlieder, waarvan in Nun seh' ich wohl, warum so
dunkle Flammen het idee van "afwezigheid" op
bewonderenswaardige wijze is verbeeld, geeft de creatieve produktie van
Marianne in elk paneel blijk van haar eigen ingehouden schilderachtige
muzikaliteit.
In deze context, het loslaten van de traditionele regels van "symbolisch vertellen", om plaats te maken voor een ontroerend "zwijgend symbolisme", stellen de werken van Marianne - alias Mahlerianne - met name in de symfonieën een paradigmatische esthetische overgang voor. Terwijl de eerste symfonieën nog getuigen van de krachtige en vibrerende, lichamelijke en gewelddadige penseelstreken, en herleidbaar zijn tot het verscheurende en wanhopige dictus van het avantgardistische expressionisme, tendeert de stijl van de daarna gemaakte, abstractere werken (de Vijfde, Zesde en Zevende symfonie) ernaar zich op te lossen in de meer delicate en compacte ordening van dynamische vormgeving, met een kosmische waarde, om uiteindelijk over te gaan in de serene verten ("blauen licht die Fernen") van de laatste werken, waar een geometrische stilte heerst, in het schemerduistere lied van een geboorte, in de evenwichtige dageraad van een afwezigheid. Hier zien we het herformulerend vermogen van de kunst aan het werk. Van de verscheuring tot de dood, van de verdwijning tot de aanwezigheid, in de beelden van Marianne presenteren zich de onuitputtelijke tekenen van een strijd, van een niet aflatend gevecht: "Ich bin der Welt abhanden gekommen".
vertaald door Gerrit Van Oord en Maria Korporal, met dank aan Willem de Vries (Gustav Mahler Stichting Nederland)
De sporen van inspiratie - Gerrit Van Oord
Marianne Korporal alias Mahlerianne - Ricardo de Mambro Santos
Mahler, cantor van de "crisis" - Giorgio Boari Ortolani
Gustav Mahler - biografie
Maria Korporal - biografie